ชุดแผนที่ Xplorer Squads จัดทำขึ้นเพื่อใช้เป็นสื่อการเรียนรู้ประกอบชุดกิจกรรม ไขอดีต เพื่อฝึกทักษะในการอ่านและแผนที่ในการศึกษาประวัติศาสตร์ให้กับนักเรียน และครู รวมถึงฝึกการวิเคราะห์ เปรียบเทียบ และตีความพื้นที่ประวัติศาสตร์เฉพาะตอนล่างของเกาะรัตนโกสินทร์

แผนที่ครอบคลุมสถานที่ทางประวัติศาสตร์ จำนวน 15 แห่ง ได้แก่ ตลาดท่าเตียน, สวนสราญรมย์, หอนาฬิกาหลวง (จำลอง), ถนนเจริญกรุง, โรงมหรสพหลวงศาลาเฉลิมกรุง, ดิโอลด์สยามพลาซ่า (ตลาดมิ่งเมืองเดิม), วิทยาลัยเพาะช่าง มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลรัตนโกสินทร์ (โรงเรียนเพาะช่างเดิม), โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย, การไฟฟ้านครหลวง (วัดเลียบ), สะพานพระพุทธยอดฟ้า, โรงเรียนราชินี, รถราง (ไม่มีอยู่แล้ว), โรงละครปรินซ์เธียเตอร์ (ไม่มีอยู่แล้ว), สน.พระราชวัง และมิวเซียมสยาม (กระทรวงพาณิชย์เดิม)

ครูใช้แผนที่เหล่านี้จัดกิจกรรมแบบการเรียนรู้ที่มีสถานที่เป็นฐาน เริ่มจากแผนที่ปัจจุบัน (2568) ดัดแปลงจาก Google Maps นักเรียนเล่นเกมปักหมุดแผนที่โดยใช้คำใบ้ ค้นหาจากแหล่งข้อมูลดิจิทัลและแผนที่กระดาษเพื่อค้นหาสถานที่และตอบให้ถูกต้อง จากนั้นเรียนรู้การอ่านแผนที่โดยละเอียดในกิจกรรมฝึกอ่านแผนที่ประมาณ 2 ชั่วโมง ฝึกสังเกตและบันทึกรายละเอียดบนแผนที่ทั้ง 3 ยุคสมัย เพื่อเปรียบเทียบการเปลี่ยนแปลงในแต่ละยุคสมัย

ครูใช้ใบกิจกรรมและแว่นขยายช่วยแนะนำให้นักเรียนสังเกตสัญลักษณ์ เครื่องหมาย และการเปลี่ยนแปลงรอบสถานที่ นักเรียนทำงานเป็นกลุ่ม ตอบคำถามเกี่ยวกับสถานที่ตั้ง รูปแบบ บริบททางประวัติศาสตร์ และการเปลี่ยนแปลงการใช้พื้นที่ นักเรียนสร้างความเข้าใจร่วมกันผ่านการสังเกต ค้นหาข้อมูลในระบบออนไลน์ และอภิปราย

ในการจัดกิจกรรม มิวเซียมจัดเตรียมแผนที่ปีพ.ศ. 2568 และ ปีพ.ศ. 2475 บนกระดาษ A3 และแผนที่ปีพ.ศ. 2430 บนกระดาษไข เพื่อให้นักเรียนสามารถวางซ้อนเพื่อเปรียบเทียบกัน ครูสามารถดัดแปลงวิธีการและสร้างแผนที่แบบเดียวกันในพื้นที่อื่นของกรุงเทพฯ หรือเมืองอื่น ๆ โดยระบุสถานที่สำคัญ จัดทำแผนที่ในแต่ละยุค และตั้งคำถามในการตีความและทำความเข้าใจแผนที่ในแต่ละยุคสมัย